Volop in de watertransitie

De kwaliteit van het oppervlaktewater in Nederland staat onder druk. Dat komt mede door de lozing van chemicaliën voor koelwaterbehandeling. Pathema biedt een chemievrije en circulaire oplossing, stelt directeur Mark Boeren. “Wereldwijd draaien er inmiddels meer dan honderd koelwaterinstallaties met de Vortex-technologie. Er komen er steeds meer bij. Het circulair inzetten van water door grootverbruikers is noodzakelijk om voldoende drinkwater voor alle Nederlanders en een goede waterkwaliteit van onze oppervlaktewateren te garanderen.” Waterforum schreef er een artikel over.

Water in koelsystemen moet immers de juiste hardheid hebben om kalkaanslag te voorkomen, het moet vrij blijven van bacteriën en het mag niet te zuur zijn om corrosie te voorkomen. Voor het conditioneren van koelwater gebruiken bedrijven chemicaliën die uiteindelijk via het spuien in het oppervlaktewater terecht komen.

Dat moet minder, vond Rijkswaterstaat. De organisatie publiceerde eind december 2022 een handreiking over hoe bedrijven het chemicaliënverbruik kunnen verminderen zonder de koelcapaciteit te reduceren.

Helemaal geen chemicaliën gebruiken lijkt een utopie, bleek tijdens een bijeenkomst van brancheorganisatie ENVAQUA ter gelegenheid van de verschijning van de handreiking. Zo zijn er bij de voorbehandeling, of bij onderhoud, vaak alsnog een kleine hoeveelheid chemicaliën nodig. Volgens Pathema gaat het om niet toxische stoffen, zoals citroenzuur, die loosbaar zijn.

“We zitten midden in de watertransitie”, stelt Boeren. “Sommige bedrijven moeten nog afscheid nemen van het oude denken en de overgang maken naar een nieuwe, meer duurzame manier van produceren.” Hij doelt op ondernemingen die zo lang mogelijk willen wachten met de invoering van waterbesparende en circulaire technologieën, bijvoorbeeld tot hun vergunning moet worden herzien.

Tegelijkertijd neemt de urgentie om drinkwater te besparen alleen maar toe. Zo moeten zakelijke grootverbruikers van de overheid in 2035 het drinkwaterverbruik met 20 procent verminderen. Hierbij gaat het om bedrijven die jaarlijks meer dan 100.000 m3 drinkwater verbruiken. Bovendien komen ook de grondwateronttrekkingen onder druk te staan. Zo moet Brabant Water de capaciteit van het oppompstation aan de Gilzerbaan per direct terugbrengen van 18 miljoen naar 14,7 miljoen kuub. Dat blijkt uit een tussenvonnis van de rechtbank in Breda in januari 2024 in een zaak die overheden en drinkwaterbedrijven in het hele land met veel belangstelling volgen. Ook hebben drinkwaterbedrijven de tarieven voor zakelijke gebruikers de afgelopen jaren verhoogd wegens de toenemende watertekorten. Verdere prijsstijgingen liggen in het verschiet.

De aardappelverwerkende bedrijven Lamb Weston en Agristo recyclen sinds 2023 het eigen afvalwater tot voedingswater voor de koeltorens. Het gaat om 40.000 liter per uur per onderneming dus op jaarbasis een aanzienlijke waterbesparing. Verder komt er bij de nieuwe groene waterstoffabriek in de Botlek van één van de grootste gasleveranciers van Europa een installatie van Pathema. Deze installatie filtert eerst het water uit de Maas voor en zorgt voor maximaal hergebruik van koelwater.
Pathema levert ook circulaire wateroplossingen voor datacenters. De moderne datacenters gebruiken vooral luchtkoeling, maar de wat meer gedateerde centers gebruiken water om de servers te koelen.

Hij ziet verder dat milieuorganisaties steeds vaker ageren tegen waterverspilling. Zo vroegen de activisten zich in 2022 af ‘hoe het met de enorme vraag naar koelwater in de zomer bij de datacenters van Microsoft in Middenmeer zit, terwijl landbouwgrond droogvalt en waterschaarste door klimaatverandering afneemt.’

De protesten geven volgens Boeren aan dat bedrijven goed moeten nadenken over hoe ze hun waterverbruik kunnen reduceren en circulaire oplossingen kunnen invoeren. De druk uit de maatschappij, de overheid en actiegroepen neemt alleen maar toe. Verandering is noodzakelijk.

Pathema bespaarde in 2023 wereldwijd meer dan 7,9 miljoen m3 water dankzij de koelwaterbehandeling. Bovendien waren er bij klanten 1,1 miljoen ton minder chemicaliën nodig, ter waarde van 8,2 miljard euro. Verder daalde de CO2-uitstoot met 3,3 miljoen ton. Dat is evenveel als 1.430.000 auto’s.