Stop industrieel misbruik van drinkwater

Rijkswaterstaat nam ruim 2 jaar geleden contact met ons op omdat het oppervlaktewater in Nederland in de zomer zo vervuild raakte, dat het drinkwater wat eruit gemaakt werd in gevaar kwam. Doordat chemicaliën in het oppervlaktewater werden teruggevonden in het drinkwater, konden bepaalde drinkwaterpunten niet meer worden gebruikt. En dat terwijl ons land al enige tijd kampt met een tekort aan drinkwater. Oorzaak van dit probleem zijn de mens en de chemie (lees: koelwateradditieven die in koeltorens gaan). Samen met Rijkswaterstaat zijn wij toen langs onze klanten gegaan om ze in de praktijk te laten zien hoe zij er erin slagen om chemiearm, en vaak zelfs chemievrij, te koelen. Deze aansprekende praktijkvoorbeelden waren indertijd reden voor Rijkswaterstaat om in het kader van de BBT (‘best beschikbare techniek’) de regelgeving op dit punt aan te passen. Hoewel Rijkswaterstaat de voordelen van circulair koelen inmiddels onderkent, is er anno 2023 qua wetgeving nog niets veranderd op dit gebied. Wel is er ondertussen een interne nota voor vergunningsverleners geschreven waarin staat dat de ‘best beschikbare techniek’ voortaan als maatstaf dient te worden genomen. Wijkt een vergunningsaanvrager hier vanaf, dan dienen ze bewijslast neer te leggen waarom ze het niet gebruiken en waarom de door hen voorgestelde techniek beter of schoner is dan de BBT”, aldus Boeren. Hoewel onze overheid wel de intentie heeft om te veranderen zijn er veel externe krachten, zoals de industriële Europese lobby en ondercapaciteit bij de overheidsloketten waar de vergunningsaanvragen worden behandeld, die dit proces fors tegenwerken.

“Er zijn veel manieren om koelwater schoner en circulair in te zetten. Bijvoorbeeld het hergebruik van afvalwater om daar vervolgens weer koel- en stoomwater van te maken, en het koelwater vrij van chemicaliën te behandelen. Hiervoor biedt het hydrodynamische Vortex cavitatiesysteem van Pathema uitkomst. Zeker voor de Nederlandse industrie is dit een interessante optie omdat er in ons land jaarlijks veel vervuild afvalwater wordt geloosd op oppervlaktewater met alle risico’s van dien voor flora en fauna. Boeren legt uit: ”Onze industrie kent eigenlijk twee grote stromen water: proceswater (water dat in contact komt met het product of er zelfs in zit) en utility-water, dat wordt gebruikt voor stoominstallaties, reiniging en koeling. In de regel is 60% proceswater en 40% utilitywater; beiden schoon drinkwater. En dat terwijl de afvalwaterstroom van die 60% proceswater, die nu dient te worden geloosd op (uiteindelijk) oppervlaktewater, ruim voldoende is om na bewerking te worden hergebruikt in de utility toepassing voor stoom, reiniging en koeling, zo vertelt Boeren.

Deze ontdekking deed Boeren bij een koeltoren van een ijsbaan waar met deze technologie werd gewerkt. Niet alleen was er sprake van minder kalkaanslag, corrosie en microbiologische groei, ook was er fors minder chemie nodig. Dit was dan aanleiding voor Pathema om een koelwater prototype te ontwikkelen en de koeltoren een jaar lang te monitoren. Op regelmatige basis werden visuele inspecties uitgevoerd en watermonsters genomen. De resultaten van deze testen waren aanleiding om de Technische Universiteit van Eindhoven te vragen om nader onderzoek naar deze technologie te doen. De conclusie van het eindrapport luidde: ‘Kalkaanslag, microbiologische groei en corrosie kunnen met behulp van deze technologie in koeltorens en warmtewisselaars worden voorkomen en er hoeven geen chemische additieven meer te worden toegevoegd’. Dit was reden voor Pathema om het IVG-apparaat (Industrial Vortex Genereator) in eigen huis verder uit te bouwen met extra sensoren en volledig in eigen huis ontwikkelde, inmiddels zelflerende software. Zo weet het systeem exact wanneer filters moeten worden schoongemaakt en teruggespoeld en wat de exacte tijd is dat het systeem uit bedrijf is (op welke tijden in verschillende seizoenen) en wanneer de betreffende koeltoren in een etmaal het meeste water verbruikt. Op deze wijze kan dus ook worden ingeschat wat de minst impactvolle tijd is om het systeem uit te zetten voor spoelen.

Op de vraag waarom dit dan nu in de praktijk nog maar mondjesmaat gebeurt?, antwoordt Boeren. “Vanaf de 60-er jaren wordt er in Nederland lineair geproduceerd. Schone producten worden ingekocht en afval wordt geloosd. Dit is echter voor de toekomst een onhoudbare situatie, circulair produceren is dé toekomst. Zeker als gekeken wordt naar de ‘footprint’. Onze huidige waterzuiveringsinstallaties zijn niet meer afdoende om het water echt zuiver aan het milieu terug te geven. Niet voor niets worden er steeds vaker hormoonwerkende middelen, biocodes en gifstoffen in het oppervlaktewater waargenomen, die er nu nog niet worden uitgehaald. Ter illustratie: een gemiddelde koeltoren die oppervlaktewater loost gebruikt tienduizenden kilo’s chemie per koeltoren per jaar. Denk bij chemie aan biocides, zuurgebaseerde producten en corrosieremmers. Als het water met deze chemicaliën na gebruik wordt geloosd dan komt dat 100% in het oppervlaktewater terecht, met alle schadelijke gevolgen van dien voor flora en fauna. Daarom brengt de coöperatie De Waterbank momenteel alle reststromen in kaart, alsmede alle bedrijven die water te kort komen met als doel om deze elkaar te koppelen. Boeren vertelt: “Dit is voor ons bedrijf dé kans om het afvalwater dat onze klanten over hebben te verpompen naar bedrijven die een tekort hebben. Op deze manier hoeft dus niet meer 1 euro per 1.000 liter te worden betaald aan afvalhefing, maar kunnen bedrijven met een overschot 1 euro per 1.000 liter verdienen.” Zeker voor een gemiddeld bedrijf dat zo’n 40.000 tot 50.000 liter afvalwater per uur loost (dit kan tot wel 300.000 liter afvalwater per uur oplopen) is dit naast de duurzaamheidsredenen, ook financieel interessant.